Best Fashion and Interior Design Institute in Borivali (west), “Envisage Institute of Design”

                         आनंदीबाई गोपाळराव जोशी
                                                    (भारतातील पहिली महिला डॉक्टर)

जीवन :   आनंदीबाई जोशी यांचा जन्म ३१मार्च १८६५ रोजी पुण्यात त्यांच्या आजोळी झाला. आनंदीबाईंचे पूर्वाश्रमीचे नाव यमुना होते, जुन्या कल्याण परिसरातील पारनाका येथे राहणाऱ्या गणपतराव अमृतेश्वर जोशी यांच्या जेष्ठ कन्या होत्या. वयाच्या नवव्या वर्षी  त्यांचा विवाह वयाने २० वर्षांनीं मोठे असणाऱ्या गोपालराव जोशी यांच्याशी झाला. गोपाळराव जोशी हे मुळचे संगमनेर जिल्हा अहमदनगर येथील रहिवासी होते लग्नानंतर गोपाळरावांनी आपल्या पत्नीचे नाव आनंदीबाई असे ठेवले. लग्नापूर्वी त्यांचे नाव यमुना असे होते वयाच्या चौदाव्यावर्षी अनंदीबाईंनी एक मुलाला जन्म दिला परन्तु वैद्यकीय उपचार न मिळाल्यामुळे मूल फ़क्त १० दिवस जगले. आनंदीबाईंच्या  जीवनात हा  एक महत्वाचा टप्पा ठरला आणि त्यांना  डॉक्टर बनण्याची प्रेरणा मिळाली. गोपाळरावांनी त्यांना मिशनरी शाळांमधे प्रवेश मिळावा म्हणून प्रयत्न केला, कलकत्त्याला गेल्यावर तिने संस्कृत आणि इंग्रजी वाचणे आणि बोलणे शिकले.
           गोपाळराव कल्याणला पोस्ट ऑफिसात कारकुन होते नंतर त्यांची अलीबाग येथे आणि नंतर कोलकाता येथे बदली झाली. ते एक पुरोगामी विचारवंत होते, आणि त्या काळातही त्यांचा महिला शिक्षणाला पाठिंबा होता.  आपल्या पत्नीने वैद्यकीय शिक्षण घेऊन डॉक्टर बनावे असा त्यांचा आग्रह होता ते स्वतः लोकहितवादींची शतपत्रे वाचत आपल्या पत्नीला शिक्षणात रस आहे हे गोपाळरावांनी जाणले लोकहितवादींच्या शतपत्रांमुळे ते प्रेरित झाले आणि आपल्या पत्नीस इंग्रजी शिकवण्याचा त्यांनी निश्चय केला.

वैद्यकीय शिक्षण:   आनंदीबाईंच्या वैद्यकीय शिक्षणाच्या बाबतीत गोपाळरावांनी अमेरिकेत काही पत्रव्यवहार केला परंतु हे शिक्षण घेण्यासाठी ख्रिस्ती धर्म स्वीकारण्याची अट होती, आणि धर्मांतर करणे तर त्यांना मान्य नव्हते. मात्र त्यानी प्रयत्न सोडले नाही.  पुढे आनंदीबाईंची तळमळ आणि गोपाळरावांची चिकाटी  यांचे फलित म्हणजे आनंदीबाईंना ख्रिस्ती धर्म न स्वीकारता १८८३ मध्ये  वयाच्या १९ व्या वर्षी ”विमेंस मेडिकल कॉलेज ऑफ़ पेन्सिल्विनिया" मध्ये प्रवेश मिळाला.  येथे गेल्यानंतर अमेरिकेतील नविन वातावरण आणि प्रवासातील दगदग यामुळे आनंदीबाईंची प्रकृति ढासळली होती. परंतु अमेरिकेतील कारपेंटर जोडप्याचे साहाय्य त्यांना लाभले

सुरुवातीला तात्कालीन भारतीय समाजाकडून आनंदीबाईंच्या डॉक्टर होण्याला खुप विरोध झाला. त्यावेळी आनंदीबाईंनी कोलकाता येथे एक भाषण केले. तेव्हा त्यांनी भारतामधे महिला डॉक्टरांची किती आवश्यकता आहे हे पटवून दिले, आणि हे स्पष्ट सांगितले की मला यासाठी धर्मांतर वगैरे करण्याची काही गरज नाहीये. मी माझा हिंदू धर्म व संस्कृती यांचा कदापि त्याग करणार नाही. मला माझे शिक्षण पूर्ण झाल्यावर भारतात येऊन महिलांसाठी एक वैद्यकीय महाविद्यालय सुरु करायचे आहे.
             आनंदीबाईंनी केलेले हे भाषण लोकांना खुप आवडले. त्यामुळे त्यांना होणारा विरोध तर कमी झालाच पण त्यांना या कार्यात हातभार म्हणून सबंध भारतातून आर्थिक मदत जमा झाली. भारताचे तात्कालीन वॉइसरॉय यांनी पण २०० रुपयांचा फंड जाहिर केला. कष्टाच्या आणि जिद्दीच्या जोरावर अभ्यासक्रम पूर्ण करुन मार्च १८८६ मधे आनंदीबाईंना एम्.डी. ची पदवी मिळाली. एम्. डी. साठी त्यांनी जो प्रबंध सादर केला त्यांचा विषय होता, ‘हिंदु आर्य' लोकांमधील ‘प्रसूतिशास्त्र'. एम्. डी. झाल्यावर विक्टोरिया राणीकडून सुद्धा त्यांचे अभिनंदन झाले. त्यांच्या पदविदान समारंभाला गोपाळराव स्वतः उपस्थित राहिले; ‘भारतातील पहिली स्री डॉक्टर' म्हणून सर्व उपस्थितानी उभे राहून जोरदार टाळ्या वाजवून आनंदीबाईंची प्रशंसा केली ,
              एम्. डी. झाल्यावर आनंदीबाई जेव्हा भारतात आल्या तेव्हा त्यांचे स्वागत व अभिनंदन झाले. त्यांना कोल्हापूरमधील अल्बर्ट एडवर्ड हॉस्पिटलमधील स्री कक्षाचा ताबा देण्यात आला.

 मृत्यु:    वयाच्या विशितच त्यांना क्षयरोग झाला होता. पुढे काही महिन्यांतच म्हणजे २६ फेब्रुवारी इ. स. १८८७ रोजी त्यांचा पुण्यात मृत्यु झाला. केवळ २१ वर्षांच्या जीवनयात्रेत आनंदीबाईंनी भारतीय स्रियांसाठी प्रेरणादायी जीवनादर्श उभा केला. दुर्दैवाने आनंदीबाईंच्या बुद्धिमत्तेचा आणि ज्ञानाचा फायदा जनतेला होउ शकला नाही. 
मात्र चूल आणि मूल  म्हणजेच आयुष्य असे समजणाऱ्या महिलांना त्या काळात आनंदीबाई जोशी यांनी आदर्श आणि मानदंड घालून दिला. जिद्द आणि चिकाटी असेल तर कोणतेही मोठे काम अशक्य नाही हे या जोडप्याने सिद्ध करून दाखविले असे म्हणता येऊ शकेल.
              स्वतः डॉक्टर होऊनही कुणा देशभागिनिवर उपचार करण्याची संधी आनंदीबाईंना मिळालीच नाही.

लोकप्रिय संस्कृतीतील चित्राणे: आनंदीबाई यांच्या जीवनाचा आढावा घेणारा “आनंदी गोपाळ ” हा मराठी चित्रपट फेब्रुवारी २०१९ मधे प्रदर्शित झाला दिग्दर्शक समीर विद्वांस या चित्रपटाला पुणे फिल्म फाउंडेशन आणि राज्यसरकार यांच्यातर्फे जानेवारी २०२० मधे आयोजित केलेल्या १८ व्या पुणे आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सवाच्या मराठी विभागात पहिला पुरस्कार मिळाला आहे.
              आनंदीबाई जोशी यांच्या संघर्षगाथेवर अंजली कीर्तन यांनी एक डॉक्यूड्रामा तयार केला आहे. या लघुपटाला महाराष्ट्र सरकारचा सर्वोत्कृष्ट लघुपटाचा पुरस्कार मिळाला आहे.

धन्यवाद....

लेखिका 

निकिता आढाव 

First Year

Interior Design

Envisage Institute Of Design

WOMAN'S DAY 2020

"A Small Change in Our Thought About Woman,

Can Bring A Big Change In Her Life"

We humans have a general perceptional opinion about a woman from decades and the same is passed on through generation to generation.

Sometimes, it is our thoughts that really makes a woman weak than she actually is.

Because every women is capable of something or the other. But we convince her that she can't and so she don't even dare to make a trial also.

So the question is how can we bring up a change & give strength to a woman? The answer is within us. It all makes a difference when you analyse a girl:-

As "After all she is a girl, so she should stay at home so that she don't get raped" 

or As "Girl must be respected so that she don't get raped".

As "After all she is a mother, she must take care of the child"

or As "She is a mother and lets help her to bring up her child well".

As "After all she is a girl, its not her cup of tea, Let her out from the work team"

or As "She is strong enough to face challenges lets include her in the team".

As "After all she is married, so she depends on her husband"

or As "She is married & she stands for him so she needs to be treated equally".

As "After all she is girl, she doesn't need education to cook for family"

or As " She is a girl and she is capable/responsible for bringing up a good family, lets educate her".

As "After all she is a girl and she is dependent"

or As "She is a girl and she is more stronger and she just need support & nothing else".

So, how do you think about a woman???

Thank you,

Article written by -

Ms. Arvi Shantha 

First Year

Fashion Design Department

Envisage Institute Of Design

RITU KUMAR Best Fashion and Interior Design Institute in Borivali (west), “Envisage Institute of Design”

RITU KUMAR

Ritu Kumar is one of the foremost designers in the Indian fashion industry credited with boutique brands such as ‘Ritu Kumar’ and ‘Ri’ along with ‘Label Ritu Kumar’ which runs under the leadership of her son. Recipient of the Padma Shri Award in 2013, Ritu Kumar as a brand appeals to many patrons who are avidly interested in ancient arts and crafts molded into contemporary fashion items. Ritu Kumar’s list of patrons includes the who’s who of India. Her product offerings include couture as well as formal prêt accessories. Several international celebrities have also worn and praised her work. She has started a series of video campaigns called Beautiful Hands, based out of Kolkata, which garners support for indigenous craftsmen and their crafts.

Ritu Kumar for Padma Shri Award 2013

Background 

Born in Amritsar, Punjab, Ritu Kumar is a native of Delhi. She graduated in 1964 from Lady Irwin College in Delhi and pursued her higher education from Briarcliff College in New York. She has a background in art history and museology. Her enterprise as an Indian designer began nearly 40 years ago in Kolkata (then Calcutta) in West Bengal. Four hand-block printing craftsmen in a small village nearby served the executors of her design. From these humble beginnings, she has transcended to owning 35 high-end stores across 14 cities in the country. She is one of the pioneers of Indian fusion garments and has thus been honored with many prestigious awards and accolades. Besides the Padma Shri award, she has also received the Achievement Award in 2012 at L’Oreal Paris Femina Women’s Awards and the Indira Gandhi Priyadarshini award for her role in the development of the fashion industry. Over the span of her career, she has been bestowed with many other honors.

She is also one of the founding members of the All India Artisans and Craft Workers Welfare Association (AIACA) along with four other renowned Indian fashion brands. She has been credited with the ushering of the ‘boutique culture’ in India.

Ritu Kumar’s Couture

SOURCES OF INSPIRATION

Her background in art history and museology has inspired her line of clothing designs and ensembles. Preferring to work with fabrics like silk, cotton, and leather, Ritu Kumar’s outfits are stunning in their richness, elegance, and intricacy of embroidery. Her clothes actively reflect the rich embroidery heritage of India, whether in their motifs, type of stitching or the elements used in the embroidery.

Her more recent line of clothing caters to the contemporary Indian woman, her inspiration draws on India’s fashion heritage meeting the changing needs of the new generation. While Indian prints, embroideries, and motifs still feature heavily in these outfits, the array of silhouettes mingles Western and Indian styles.

 

FACES BEHIND THE ARTISTRY OF RITU KUMAR

Ritu Kumar’s roots and the history of her current empire reflect her investment into preserving the traditional Indian crafts and respect for the craftsmen who have been given the knowledge of execution of these crafts. Her campaign, Beautiful Hands, encourages the purchase of garments and accessories that showcase ethnic Indian styles of embroidery. To go with this campaign, she has started a line of clothing known as ‘The Revivalist’. The premise of this clothing line is to resurrect traditional Indian crafts and integrate them into mainstream fashion. The first two craft forms that have been taken up by this designer in association with grassroots social enterprises are the Kutch and Shibori forms of embroidery.

The videos catalogue the behind-the-scenes of Ritu Kumar’s collections i.e. the people, the processes, and the techniques. She has been working with the craftsmen in Kolkata since the beginning. Among others, a lot of Ritu Kumar’s work showcases work and textiles such as Jamdani and Tangail. The legacy of the craftsmen and their ancestors interspersed with Ritu Kumar’s own legacy are made known through this campaign.

DESIGN

Kumar's designs focus on natural fabrics and traditional printing and weaving techniques. She has also included Western elements in her work, but has generally not innovated beyond traditional sari designs. Her clothes have been worn by celebrities such as Princess Diana, Priyanka Chopra, Lara Dutta, Deepika Padukone, Madhuri Dixit Nene, Madhur Jaffrey, Kalki Koechlin, Dia Mirza, Soha Ali Khan and Jemima Goldsmith.

STYLE AND VARIETY

Although Ritu Kumar is almost synonymous with Indian traditional textiles and fashion, her personal journey in fashion has evolved over the years to meet the expectations of different generations from across the globe. Her contemporary spin on traditional designs have been smartly incorporated into silhouettes that are fresh and reinvented with every season. The styling and textures of her ensembles is creative and appealing to the style quotients of consumers from across the globe. Her contribution towards making Indian ethnic fashion known and consumed by international clientele is noteworthy. Her bridal collection is considered a show-stopper on the runway and features a lot of zari, zardozi and other forms of embroidery that make use of this precious metal.

Under the ‘Ritu Kumar’ banner, she has designed and sold Indian ethnic wear, including a selection of customizable garments as well as bridal outfits, such as suits, sarees, lehengas, Kurtis and accessories. The ‘Label Ritu Kumar’ Banner however, is a collection of Western silhouettes featuring traditional Indian embellishments. To go with the outfits are several modish accessories such as sling bags which again prominently popularize Indian forms of textile crafts hewn onto leather.

INNOVATIONS

Innovations are a big part of Ritu Kumar’s fashion dialect. Whether it is presenting traditional textile art forms in a new way on traditional garments or traditional art forms on Western clothes, Ritu Kumar has continuously refreshed her line in many ways, while keeping the cultural flavour and heritage of India alive. Another example of such innovation is the brand’s accessories and the ease of their amalgamation into Indian as well as Western looks.

 

INTERESTING FACTS

•   Narrating the history of textiles in India, Ritu Kumar published the book Costumes and Textiles of Royal India in 1999.
• “Chevalier des arts et des letters” (knight of the order of arts and letters) is a prestigious award that has been bestowed on Ritu Kumar by the French Government for her revival of traditional crafts.
• Her brand ‘Ritu Kumar’ has been actively trading in India as well as Europe since 1970.
• By engaging craftsmen from a village near Kolkata, she has been credited with the resurrection of Zardozi which was a flourishing art during the Mughal period.

Website : https://www.ritukumar.com/in/




Thank You.

Article written by -

Ms. Bhumi Gala

Second Year

Fashion Design Department

Envisage Institute Of Design

Anita Dongre (Womens day 2020)

ANITA DONGRE

Courage, Ambition & Talent is what makes a person successful and empowered. From the beginning, Men’s got the chance to follow & showcase them, but for women’s courage also needed to follow them. Women’s who followed them are praised and are role models to many. One of such is Mrs. Anita Dongre.

Anita Dongre (born October 3, 1963) is an Indian Fashion Designer. She was born & raised in Bandra, Mumbai (India). She started designing & supplying Indian wear for 12 years to almost all the famous boutiques in Mumbai. After completing the fashion designing course from SNDT Women’s University in Mumbai. Realizing that fashion conscious Indian went abroad to buy western wear, she traveled abroad and had seen the changing trends and a seed of an idea Of starting her own label was born. Thus, she launched her 1st label ‘AND’ at a 300 sq. feet shop in Mumbai’s first mall, crossroads. Now her designs are available under four district brands, which are AND (western wear), Global Desi (ethnic wear), House Of Anita Dongre (bridal, couture pret, menswear) & Anita Dongre Grassroot (organic clothes). Along with couture brands she launched her jewelry brand- Anita Dongre Pink city, which also features under House Of Anita Dongre. She is a vegan and a member of People for the Ethical Treatment Of Animal (PETA).


Empowerment Of Women is a cause close to Dongre’s heart. She supports the women of mijwan village in UP by commissioning ‘Chinkankari’ work from them for her designs. She also contribute to a social organisation run by “Mana Shetty” that provides livelihood to economically backward women with the help of waste material provided by Fashion Designers. She has also set up a training & manufacturing center that helps women develop skills which they can use to earn a living thus empowering them in society.

In 2008, she received the GR8 Flo Women Achiever’s Award for ‘Excellence in Fashion Design’. In 2013, The Federation Of Indian Chambers of Commerce & Industry Ladies Organisation, Bombay
chapter, presented an award to Dongre for ‘Excellence in Fashion Design’. In 2014, she received the EY (Entrepreneur Of the year) award. She received the ‘Pantene shine’ award for helping women shine.

Anita Dongre’s advice to young aspiring Fashion designers is that ‘I think today is a very special time for women in India because we are finally have fought for living life on our own terms. If I have done
it anyone can do it. One can always be career-minded, have a great career and balance family.

Website : https://www.anitadongre.com/?___store=default&___from_store=us_ad_20
Summer 2020 collection : http://lookbook.anitadongre.com/Summer-2020/


Thank you....

Written by,

Dishi Jain

First year

Fashion Design Department

Envisage Institute Of Design

कल्पना चावला ( भारताची पहिली महिला अंतराळवीर ) Best Fashion and Interior Design Institute in Borivali (west), “Envisage Institute of Design”

                                                          कल्पना चावला
                                              ( भारताची पहिली महिला अंतराळवीर ) 
             

कल्पना चावला भारतीय-अमेरिकन अंतराळवीर आणि अंतराळ शटल मिशन तज्ज्ञ होती, आणि अंतराळात जाणारी पहिली भारतीय महिला.
               त्यांचा जन्म १ जुलै १९६२ रोजी कर्नाल, हरियाणा येथे झाला. त्यांच्या वडिलांचे नाव श्री बनारसीलाल चावला आणि आईचे नाव संज्योतीदेवी. कल्पना चावला यांचा आरंभिक अभ्यास " टागोर बाळ निकेतन " मध्ये झाला. १९८२ मध्ये त्यांनी पंजाब अभियांत्रिकी महाविद्यालय, चंदिगढ येथून एरोनॉटिकल अभियांत्रिकीच्या पुढील अभ्यासातून अभियांत्रिकी पदवी प्राप्त केली. १९८४ मध्ये अरलिंग्टन येथील टेक्साक्स विद्यापीठातून एरोनॉटिकल अभियांत्रिकीमध्ये तिने मास्टर ऑफ सायन्सची पदवी प्राप्त केली. आणि १९८८ मध्ये कोलोरॅडो बोल्डर विद्यापीठ मधून एरोनॉटिकल अभियांत्रिकीमध्ये त्यांना विद्या वाचस्पती हि पदवी मिळाली. त्यांना विमान ग्लायडर्स आणि व्यावसायिक विमान परवान्यांचे प्रमाणित उड्डाण प्रशिक्षण होते त्यांना एकल आणि मल्टिइंजिन विमानासाठी व्यावसायिक ऑपरेटर म्हणून देखील परवाना मिळाला होता. अंतराळवीर होण्यापूर्वी ती नासाची एक प्रसिद्ध वैज्ञानिक होती.
              शैक्षणिक काळात कल्पना यांची जीन पियरे टेरिसन (जे. पी.) या युवकाशी ओळख झाली. जे. पी. यांचा विमानाचे प्रशिक्षण देण्याचा व्यवसाय होता. १९८४ साली जे. पी. व कल्पना यांचा विवाह झाला. लग्नानंतर त्यांना विमान नीट उडवण्यास येऊ लागले.
              डिसेंबर १९९४ मध्ये कल्पना ची निवड नसांमध्ये अंतराळवीर म्हणून झाली. अंतराळवीरांच्या १५व्य गटात तिने स्थान मिळविले. एक वर्षाचा प्रशिक्षणानंतर आणि परीक्षेनंतर चावला तांत्रिक बाबींवर काम करणाऱ्या ऍस्ट्रोनॉट ऑकिस एवा ( EVA एक्सट्रॅवेहिकलर ऍक्टिव्हिटी ) रोबोटिक्स अँड कॉम्पुटर ब्रांच या कार्यालयात रुजू झाली. तिच्या कामात रोबोटिक्स उपकरणांचा विकास आणि अंतराळ यानाला नियंत्रित करणाऱ्या सॉफ्टवेअरची शटल एव्हिओनिकस या प्रयोगशाळेत चाचणी घेणे समाविष्ट होते. १९९६ साली त्यांची निवड SIS-87 अवकाश यानावर मोहीम विशेषज्ञ आणि प्रमुख रोबोटिक हस्ताचालक म्हणून करण्यात आली.
कल्पनाने आपले पहिले अंतराळ उड्डाण SIS-87 कोलंबिया या अवकाश यानामधून १९ नोवेम्बर ते ५ डिसेंबर १९९७ एवढ्या कालावधीकरिता केले. या मोहिमेत अंतराळामध्ये भारहीनता कोणत्या प्रकारे भौतिक क्रियांमध्ये प्रभावित करते याविषयीच्या तसेच सूर्याच्या बाह्य वातावरणीय प्रतलांचे  निरीक्षण यावर भर दिलेला होता. सदस्यांपैकी दोन जणांनी एवाची कृती केलेली होती त्यात चावलांचा समावेश होता. हि मोहीम अवकाशात ३७६ तास आणि ३४ मिनिटे राहिली तर अवकाशयानाने पृथ्वीभोवती २५२ वेळा परिभ्रमण केले.
                कल्पना चावलांचे दुसरे व अंतिम उड्डाण १६ जानेवारी ते १ फेब्रुवारी २००३ या १६ दिवसांच्या कालावधीमधले हि मोहीम विज्ञान आणि संशोधनाला समर्पित होती. विविध वेळेत काम करून मोहिमेतले सदस्य दिवसातले २४ तास काम करत होते व त्यांनी त्यात जवळजवळ ८० यशस्वी प्रशिक्षणे केली मात्र या मोहिमेचा अंत दुःखद झाला. १ फेब्रुवारी २००३ ला कोलंबिया अवकाशयान परतीच्या मार्गावर असताना जमिनीवर उतरण्याच्या १६ मिनिटे आधी अवकाशयानात बिघाड झाल्यामुळे पेटले व दुर्घटनाग्रस्त झाले त्यात कल्पनांसहित अंतराळवीरांचा मृत्यू झाला. कल्पना चावला दोन्ही मोहिमांत एकूण ३० दिवस १४ तास व ५४ मिनिटे अंतराळात होती.
               कल्पना चावला ह्यांना मरणोत्तर कॉग्रेशनल स्पेस मेडल ऑफ ओनर, द नासा स्पेस फ्लाईट मेडल, आणि नासा  डिस्टिंग्विशड सर्विस मेडल या पुरस्कारांनी सम्मानित करण्यात आले. हरियाणा शासनाने त्यांच्या स्मृतिप्रीत्यर्थ कुरुक्षेत्र येथे कल्पना चावला स्मारक तारामंडळ उभारले आहे.

धन्यवाद..... 

लेखक 

निकिता ठाकूर 

First Year 

Fashion Design Department

Envisage Institute Of Design

सावित्रीबाई फुले (पहिली भारतीय महिला शिक्षिका )Best Fashion and Interior Design Institute in Borivali (west), “Envisage Institute of Design”

                                                              सावित्रीबाई फुले 

                                                        (पहिली भारतीय महिला शिक्षिका )
                                                                                 
                                                                                 

सावित्रीबाई फुले या भारतीय शिक्षिका, कवयत्री व समाजसुधारक होत्या. त्यांनी आशिया खंडातील पहिली मुलींची शाळा सुरु केली. महाराष्ट्रातील स्त्रीशिक्षणाच्या आरंभिक टप्प्यात  त्यांचे पती ज्योतिराव फुले यांच्यासह त्यांनी मोठी कामगिरी बजावली. त्यांचा जन्म ३ जानेवारी १८३१ साली नायगाव येथे झाला. इसवी सन १८४० साली ज्योतिराव फुले यांच्याशी त्यांचा विवाह झाला. लग्नाच्या वेळी सावित्रीबाईंचे वय ९ तर ज्योतिराव १३ वर्षांचे होते. ज्योतिरावांच्या घरी फुलांचा व्यवसाय असल्यामुळे त्यांचे आडनाव फुले असे होते. ज्योतिराव फुलेंनी स्वतः शिकून सावित्रीबाईंना शिकविले १ मे १८४७ रोजी सावित्रीबाईंनी मागासांच्या वस्तीत एक शाळा सुरु केली. हि त्यांची पहिली शाळा. १ जानेवारी १८४८ राजी पुण्यातील बुधवार पेठेतील भिडे वाड्यात ज्योतिराव आणि सावित्रीबाईंनी मुलींची शाळा काढली. केवळ ४ वर्षात १८ शाळा उघडल्या आणि चालवल्या. मुंबईतल्या गिरगावातही त्याच सुमारास "स्टुडंट्स लिटररी अँड सायंटिफिक" सोसायटी ने "कमलाबाई हाईस्कूल"  नावाची मुलींसाठी शाळा सुरु केली. ती शाळा आजही सुरु आहे.
             सावित्रीबाईंच्या शाळेत सुरुवातीला ६ मुली होत्या. पण १८४८ साल संपेपर्यंत हि संख्या ४०-४५ पर्यंत जाऊन पोहोचली. या यशस्वी शाळेचे स्वागत  सनातनी उच्चं वर्णियांनी "धर्म बुडाला ", "जग बुडणार", "कली आला".... असे सांगून केले. सनातनी लोकांनी  विरोध केला. अंगावर शेण फेकले, काही उन्मतांनी तर अंगावर हात टाकण्याची भाषा केली. पण अनेक संघर्ष करत हा सावित्रीबाईंचा शिक्षणप्रसाराचा उपक्रम चालूच राहिला. त्यासाठी त्यांना घर सोडावे लागले. काही क्रूर रूढींनाही त्यांनी आला घातला. बालविवाह प्रथेमुळे अनेक मुली वयाच्या १२व्या १३व्या वर्षी विधवा व्हायच्या. ब्राह्णण समाजाला विधवा पुनर्विवाह अजिबात मान्य नव्हता. पतीच्या निधनानंतर अशा स्रियांना सती जावे लागे किंवा मग त्यांचे केशवपन करून कुरूप बनविले जाई. विरोधाचा अधिकार नसलेल्या या विधवा मग कुणातरी नराधमाच्या शिकार बनत. गरोदर विधवा म्हणून समाज छळ करणार, जन्माला  येणाऱ्या मुलाला यातनांशिवाय काहीच मिळणार नाही अशा विचारांनी या विधवा आत्महत्या करत किंवा भ्रूणहत्या करत.
            ज्योतिरावांनी या समस्येवर उपाय म्हणून बालहत्या प्रतिबंधक गृह सुरु केले सावित्रीबाईंनी ते समर्थपूर्वक चालवले. फसलेल्या व बलात्काराने गरोदर राहिलेल्या महिलांचे त्या बाळंतपण करत. या बालहत्या प्रतिबंधक गृहातील सर्व अनाथ बालकांना सावित्रीबाई आपलीच मुले मानत, याच ठिकाणी जन्मलेल्या काशीबाई या ब्राह्मण विधवेचे मूल त्यांनी दत्तक घेतले. त्याचे नाव यशवंत ठेवले.
            केशवपन बंद करण्यासाठी नाभिक समाजातील लोकांचे प्रबोधन करणे व त्यांचा संप घडवून आणणे, पुनर्विवाहाचा कायदा व्हावा यासाठी प्रयत्न करणे, अशी अनेक कामे सावित्रीबाईंनी कल्पकतेने पार पाडली, सत्यशोधक समाजाच्या कार्यातही सावित्रीबाईंचा मोठा सहभाग असे . महात्मा फुले यांच्या निधनानंतर ( इ. स. १८९०) सावित्रीबाईंनी सत्यशोधक समाजाच्या कार्याची धुरा वाहिली .
            सावित्रीबाईंनी ज्योतीबांच्या सर्व कार्यात हिरीरीने भाग घेतला , स्रियांनी शिकावे हे त्यांचे ब्रीद वाक्य होते. अनाथांना आश्रय मिळावा हेही त्यांचे कार्यक्षेत्र होते. सामाजिक कार्यात त्यांचा पुढाकार असे. त्यामुळेच १८७६-७७ च्या दुष्काळात त्यांनी खूप कष्ट केले. पुढे १८९० मध्ये प्लेगची भयंकर साथ आली असताना त्यांनी आपल्या स्वतःच्या प्रकृतीची पर्वा न करता प्लेगची लागण झालेल्यांसाठी काम केले आणि दुर्दैवाने त्या स्वतःच प्लेगसारख्या  भीषण रोगाच्या बळी ठरल्या. १० मार्च १८९७ रोजी त्यांचे निधन झाले. 

         सत्कार: 
                    पुणे येथील  शिक्षण कार्य पाहून १८५२ मध्ये "ईस्ट इंडिया कंपनी" सरकारने फुले पती-पत्नीचा "मेजर कँडी" यांच्या हस्ते जाहीर सत्कार केला आणि शाळांना सरकारी अनुदानही दिले. त्यानंतरही सावित्रीबाई फुलेंनी, भारतातल्या त्या पहिल्या शिक्षिकेने आपले शिक्षण देण्याचे व्रत चालूच ठेवले. त्यांनी "गृहिणी" नावाच्या मासिकात काही लेखही लिहिले आहेत. सावित्रीबाईंच्या सामाजिक कार्याबद्दल कृतज्ञता म्हणून  १९९५ पासून ३ जानेवारी हा सावित्रीबाईंचा जन्मदिवस हा "बालिकादिवस " म्हणून साजरा केला जातो.

धन्यवाद....

लेखक 

पल्लवी धानवे 

First Year 

Fashion design Department

ENVISAGE INSTITUTE OF DESIGN

ZHANSI KI RANI LAKSHMIBAI Best Fashion and Interior Design Institute in Borivali (west), “Envisage Institute of Design”

"MAHARANI LAKSHMI BAI"

Best Fashion and Interior Design Institute in Borivali (west), “Envisage Institute of Design”

Maharani Lakshmi Bai was an ideal woman. She is a source of inspiration to India can never forget her name. She was the leader of first Independence battle of India.

She was born at Varanasi on 19th November 1828. She was named Manikarnika Tambe and was nicknamed Manu. In her childhood she learnt the use of weapons. She had warlike qualities. She was a clever horse rider and clever archer.

She was married to Raja Gangadhar Rao of Jhansi. After marriage she was named Rani Lakshmi Bai. She would not enjoy the pleasures of married life, she became widow after two years of her marriage. She had no issue. She wished to adopt a son but Lord Dalhausi  the Governor General of India did not allow her to do so. He wanted to make Jhansi a part of British India. Lakshmi Bai stood against him. She opposed foreign rule. She refused to obey the orders of Governor General. She adopted a son and declared herself independent.

Jhansi was invaded in 1857. Large armies arrived from England. Rani was asked to surrender,but she did not. The result was that the city was captured and destroyed by the British, but Rani was still firm. She said, " So long as there is a drop of blood in my veins and a sword in my hand, no foreigner dare to spoil the sacred land of Jhansi"

Rani began to organize a new army, but she had not enough to do so. Col.Smith attacked her with large army. She fought bravely and heroically. She got a very bad wound. So long as she lived, she kept the flag of Independence flying.

Rani of Jhansi sowed the seeds of Independence and heroism. India will never forget her name. She is immortal. She was praised by an English General, Hugh Rose. He said that Lakshmi Bai Maharani was the leader and general of the rebel armies. She was a very great woman who sacrificed her whole life for the service of her country, India. Her brave deeds have been written in letters of gold in Indian history. There was no other heroine like her in the Indian History.

Thank You...

Article written by –

Ms. Khushbu Gada

First Year

Fashion Design Department

Envisage Institute Of Design